مدیریت در بازار جهانی و اقتصاد

(استراتژیهایی برای اقتصاد پویا)

 مقدمه

امروزه كشورهای جهان در زمینه صنعتی ، تولیدی و بازرگانی چنان به همدیگر پیوند یافته و اثر پذیر شده اند ، كه هیچ كشوری نمی تواند برون از چارچوبه شیوه های پیشرفته مدیریت ، كه جنبه  استراتژیك یافته در در پهنه بازارهای جهانی كالاهای تولیدی خود را با سودبری به فروش رسانده و با تولید كنندگان دیگر كشورها بویژه پیشرفته كه از تكنولوژی ، كار آوری  ، مدیریت و راهبردهای برتر برخوردار ند. به رقابت پرداخته و در این رقابتگری ، كمابیش با كامیابی روبرو شود البته كشورهای روبه رشدی مانند ایران از امكانات و منابع معدنی ، كشاورزی و صنعتی و نیروی انسانی كاری ، كارآمد و هوشمند برخوردار است ( و وجود همین امكانات و منابع سبب می شود كه بسیاری از كاستی ها و كمبودهای تكنولوژیكی را كه در مقایسه با كشورهای پیشرفته صنعتی دارد جبران كند ) توانایی آن را دارند كه در پهنه بازارهای جهانی خود كفایی كرده و جایگاه شایسته ای بدست آورند . كامیابی در پهنه بازارهای جهانی بیش از هر چیز نیاز به شگردها ، ریز بینی ها و نكته سنجی هایی در همه زمینه های بهره برداری ، تولید و بازار یابی ، فروش و نوآوری دارد كه امروزه روی هم رفته مدیریت استراتژیك خوانده می شوند، دانستن شگردها روال ها و آیین نامه های بازی در بازارهای درونمرزی و برونمرزی، پیش نیاز هر گونه فعالیت اقتصادی و تولیدی می باشد تولید نمی تواند بدون آگاهی از معیارها و نسخه ها ، انگیزه ها و خواستهای روز بازار با موفقیت و سود آوری همراه شود هم اكنون مدیریت استراتژیك وتولید ( در هر زمینه ای باشد ) عاملهای گوناگونی را مورد توجه دقیق و وارسی پیوسته قرار می دهد ، كه مهمترین آنها عبارتند از : امكانات دستیابی به منابع مورد نیاز برای تولید ، بهای تمام شده كالا با كیفیت بالا ( با توجه به هر طبقه از خریداران) ، امكانات و بهای فروش كالا ( قدرت جذب بازار ) امكان رقابت و پا برجاماندن در یك كار تولیدی معین در مدیریت استراتژیك ، افزون  به كارایی و كار آمدی تولید و فروش كارایی و در كار آمدی در خرید مواد خام یا نیمه ساخته و یا ابزارها و دستگاههای مورد نیاز برای تولید ( مدیریت خرید ) هم اهمیتی فراوان دارد . هر سازمان تولیدی  بایستی به خوبی بداند كه مواد و دستگاههای مورد نیاز خود را چگونه و از چه جاهایی خریداری كند و در این زمینه دارای چه امكانات و چه محدودیت هایی می باشد .

بی گمان  مدیریت در همه دستگاهها و سازمانها نمی تواند یكسان باشد ، زیرا سازمانی ویژگی خود را داراست و در محیطی معین و با هدفی ویژه به كار می پردازد ، جو درونی و بویژه برونی هر دستگاه تولیدی كمابیش با دگرگونی های پیوسته یا گسسته روبرو می شوند … مانند قانونگذاری ، دگرگونی شرایط اقتصادی ، اجتماعی یا سیاسی با پیشرفتهای تكنولوژیكی و نوآوری با دگرگونیها در روال زندگی یا سلیقه خریداران و مصرف كنندگان .

انسان قرن بیستم در فضای یك جامعه سازمانی زندگی می كند و سرنوشت او با سرنوشت سازمانی جامعه همسو شده است بعلاوه متفكران بی شماری بر این عقیده اند كه عملكرد سازمانها موجب بیگانگی ، انزوا و بطالت سازمانها و انسان سازمانی شده و انسان در مواجهه با معضلات پیچیده ای كه امروزه گریبانگیر اوست ، نه تنها انعطاف ، خلاقیت ، مسوولیت و همدلی از خود نشان نداده ، بلكه خشك و بی روح و بی اعتنا نیست به جامعه مخدوم خود به حركت ادامه داده است و جالب توجه این كه این قضاوتها تازگی ندارد .

بعضی معتقدند كه وجود سازمانهای بزرگ ضرورت زندگی امروزه است و گریزی از آن نیست و این ضرورت ، ابعاد سازمانها ، مقررات ، انضباط ، سلسله مراتب و اطاعت را برای كاركنان و نوبت رابطه غیر شخصی را برای مراجعان ایجاب می كند .

...

تعریف استراتژی

این واژه در واقع به گونه های مختلف به كار می رود یعنی به طور صنعتی تعاریف مختلفی را برای آن می پذیریم هر چند رسماً یك تعریف را ذكر می كنیم . در این نوشتار چند تعریف رابرای استراتژی در نظر می گیریم . ( یعنی طرح و نقشه ، صف آرایی ، الگو ، موضوع و دیدگاه )

استراتژی به معنای طرح و نقشه

استراتژی یك نقشه است یعنی نوعی مسیر مستقیم آگاهانه  در مورد نظر یك رهنمود ( با مجموعه ای از آنها ) برخورد با وضعیت بر مبنای این تعریف استراتژی ها دو ویژگی اساسی دارند یكی آنكه پیش از به كاربرد شان ایجاد می شوند و دوم آنكه آگاهانه و هدف دار بوجود می آیند . اغلب به طور روشن و در قالب مدارك رسمی به نام طرح ها بیان می شوند و گاهی نیز رسماً بیان نمی شوند ولی به همان روشنی در ذهن كسی وجود دارند .

از نظر دراكر1 ، استراتژی اقدام هدف دار است و از نظر مور2 و طرحی برای اقدام یعنی به تصوری پیش از اقدام ، مطالعه ای بی شماری چند از تعاریف در قلمروهای مختلف این نوع تعریف استراتژی را روشن تر می كند .

در امور نظامی: استراتژی عبارتست  « تهیه پیش نویس طرح جنگ ، شكل دهی مبارزات و اقدامات فردی در درون این طرح و تصمیم گیری در مورد برخوردهای فردی »3

 در نظریه ی بازی :  استراژی عبارت است از « یك طرح كامل طرحی را معین می كند بازیكن در هر موقعیت ممكن چه انتخابهایی را خواهد كرد » 1

 در مدیریت : طرحی واحد و جامع و یكپارچه است كه برای اطمینان از دست یابی به هدف های اساسی موسسه تنظیم می شود .»2

در فرهنگ لغات :  ( گذشته از معنی دیگر ) عبارت است از « طرح ، شیوه یا سلسله ای از اقدامات یا برنامه ها برای دست یابی به هدف یا نتیجه ای خاص »3

1- Drucker , 1974 : 109

2- Moore . 1959 : 220

3- von clausewitz 1976 : 177 .

1- von neumann and morgenten 1944 : 19 .

2- Glueck , 1980 : 9 .

3- Random house dictionary .

...

استراتژی چه موضوعاتی را در برمی گیرد؟

همان گونه كه گفتیم ، استراتژی درباره شكل دهی آینده گفتگو می كند. این موضوع سؤالاتی را به شرح زیر مطرح می سازد:

2-  جایگاه كنونی ما كجاست و چگونه به اینجا رسیده ایم ؟ برای رسیدن به موقعیت فعلی خود چه كارهایی را به نحو مطلوب و چه كارهایی را بد انجام داده ایم ؟

2-حرفه ما چیست ؟آیا این حرفه به همین شكل باقی می ماند یا تغییراتی در آن الزامی است؟ اگر پاسخ مثبت است ، چه تغییراتی باید در كارمان بدهیم ؟ چه عواملی در داخل یا خارج از سازمان برآنچه در آینده انجام خواهیم داد، تاثیر عمده ای دارد یا می تواند داشته باشد ؟

3-          در آینده می خواهیم به كجا برسیم ؟

فقط زمانی می توانیم به مسائلی كه سال ها ذهن برنامه ریزان را به خود مشغول داشته است بپردازیم كه سؤالات بالا را بررسی كنیم : چگونه می توانیم به موقعیت مورد نظر دست یابیم ؟ اجرای استراتژی عمدتا به مدیریت تغییر مربوط می شود.

فرآیند استراتژیك مستمر

انتقادی كه در برنامه ریزی استراتژیك مطرح می شود، آن است كه آینده متغیرتر از آن است كه بتوان آن را پیش بینی كرد. محدود كردن سازمان به یك طرح در برابر بروز تغییرات مشكلاتی را به بار می آورد.

در حال حاضر مشكل اینجاست كه سرعت تغییرات به حدی است كه نمی توان برای 15 ، 10 یا حتی 5 سال آینده نیز در برنامه ریزی كرد. سه سؤال فوق نه فقط باید هردو، سه یا پنج سال یكبار مطرح شود، بلكه باید دائما مورد بررسی قرار گیرد. فرآیند استراتژیك سعی براین دارد كه به منظور پیش بینی و استقبال از تغییر ، به جای ترس از تغییر و پاسخ های واكنشی ، انعطاف پذیری و پیوستگی را ایجاد كند.

استراتژی در گذر زمان

برنامه ریزی استراتژیك به شیوه قدیمی كه توسط تعداد معدودی از مدیران ارشد در آخر هفته و پشت درهای بسته انجام می شود، دیگر منسوخ شده است . استراتژی بیشتر با این مساله سروكار دارد كه به افراد فرصت دهد تا در برنامه ها مشاركت كنند.