تحقیق اثبات حرمت یا عدم حرمت سقط

تحقیق اثبات حرمت یا عدم حرمت سقط

آنچه كه لازم است در ابتدای مباحث طرح شده مورد بررسی سقط جنین می باشد

چگونه می اوان حرمت سقط جنین را ثابت كرد و از چه راهی امكان اثبات وجود دارد؟ چرا كه ثابت شدن یا نشدن این مسئله اثراتی مستقیم بر روی جواز یا عدم جواز آن در موارد مختلف خواهد گذاشت، مثلاً در صورت اثبات عدم حرمت سقط سنگینی حكم در موارد دیگر (  مثلاً در خطر بودن جان مادر ) نیز كمتر خواهد شد و شاید بتوان حكم ساده تری را در این گونه موارد صادر كرد و بالعكس در صورت اثبات حرمت سقط جنین هنگامیكه در موارد مختلف اصل حرمت سقط باشد برای رد این اصل شرایط ایجاد شده حكم جدیدی را صادر نمود، البته انجام تمام این مراحل وصدور حكمهای مختلف در حیطة كار مراجع تقلید و فقها می باشد و از محدودة كار ما خارج می باشد لذا فقط به بررسی آنها و تحلیل مراتب مختلف آن می پردازیم و به هیچ وجه در صدد صدور حكم با رد احكام صادر شده نمی باشیم و بیان مطلبی در ذیل سخنان بزرگان و فقها صرفاً به منظور ایجاد سؤال جهت یافتن جواب می باشد و هرگز به معنای رد سخنان آنان نمی باشد.

طبق تحقیقات در كتب مختلف روایی و فقهی بزرگان هیچكدام از این كتب كه تعداد آنها نیز كم نبوده روایتی كه به طور مستقیم ولالت بر جرمت سقط كند یافت نمی شد. در تأیید این گفته سخن چندی از بزرگان را نیز می توان اضافه نمود مانند این بیان كه می فرماید: « در كتب فقهیه در باب جنایت بر حمل مطلبی كه دلالت بر حرمت اسقاط جنین كند نیامده است و یا من نیافته ام »،[1] آیا نویسنده این مقاله فرد شناخته شده ای است؟ نویسنده مهم است.

اما به دلیل انكه مسئله دارای اهمیت بسیاری می باشد لذ پس از بررسیهای مختلف تنها روایتی كه جهت حرمت سقط به آن استناد كرده اند روایت ذیل می باشد كه به روایت اسحق بن عمار معروف است:

قال: قلت لابی الحسن (ع ) : المرأه تخاف الحبل فقشرب الدواء فتلقی ما فی بطنها ؟ قال : لا فقلت : انما هو نطفه ، فقال : إن اول مایخلق نطفه. [2]

اسحق بن عمار می گوید : به حضرت موسی بن جعفر ( ع‌ ) عرض كردم: زن از آبستن شدن می ترسد ، دوایی می آشامد و آنچه را كه در شكمش دارد بیرون می اندازد

 « حكم آن چیست؟ و یا یان كار صحیح است؟ » فرمود: نه ، عمار می گوید : عرض كردم : انچه كه زن از شكمش بیرون می اندازد نطفه است، فرمود : اغاز خلقت انسانی نطفه است.

آنچه كه بیشتر علما و بزرگان بدان استناد كرده اند و آن را دلیلی برای حرمت گرفته اند. همین روایت می باشد. [3] اما چند نكته قابل ذكر می باشد اولاً : در این روایت قید تخاف آورده شده است كه شاید بتوان این روایت را محدود به همان كرد یعنی پاسخی كه معصوم در این رابطه داده است با در نظر گرفتن شرایط خاصی كه در روایت مقید به آن شده است باشد، بنابراین با در نظر داشتن این مطلب شاید بتوان اثبات حرمت را ازطریق این روایت كمی سبك تر انكاشت.

ثانیاً : انچه كه مورد توجه قرار می گیرد این است كه اصل عدم حرمت مگر این كه دلیلی وجود داشته باشد كه بتوان حرمت را ثابت كرد در مورد این روایت نیز چنین است كه با  توجه به اینكه اصل عدم حرمت سقط می باشد پس چگونه می توان در نظر گرفتن دلیل دیگری صرفاً با اتكا به این روایت حرمت را قابت كرد ، چرا كه در اكثر موارد بزرگان و فقها این روایت را دلیلی بر اثبات حرمت سقط آورده اند در حالیكه این روایت به تنهایی اثبات كننده حرمت نمی باشد، مگر اینكه در كنار سایر ادله باشد. چرا به تنهایی دلیل نیست ؟ آیا دلایلی متعارض به این دلیل وجود دارد؟

در ادامه جهت اثبات حرمت می توان به روایات دیگر نیز اشاره كرد كه در این روایات مستقیماً حكمی برای سقط وجود ندارد اما به كار بردن لفظ قتل در این روایات جای تأمل دارد:

روایت صحیحة الوعبیده از حضرت باقر (ع ):

فی امراه شربت دوائ و هی حامل لنظرح ولدها فالقت ولدها فقال إن كان عظمأ قدنبت علیه الحم و موسی له السمیع و البصر فان علیها دبته تسلیمها ألی ابیه و ان كان علقه او مضغه فان علیها اربعین دنیا رأاو غده تسلیمها الی البیه قلت قهی لاثرت من ولدها دتیه؟ قال: لا، لا نها قتله.[4]

زنی درحالیكه آبستن است دوائی می آشامد كه فرزندش را سقط كند « حكم آن چیست؟» فرمود : اگر استخوانی باشد كه گوشت بر او روئیده و گوش و چشم برای او ایجاد شده است باید دیة او را به پدرش تسلیم كندو اگر عقله یا مضغه بوده باشد باید چهل دنیا ریا برده ای به پدرش تسلیم نماید. گفتم : آیا این زن از دیه فرزندش ارث نمی برد؟

فرمود: نه ، زیرا او قاتل فرزندش است.

[1]- فصلنامه دیدگاههای حقوقی ـ بررسی احكام فقهی و حقوقی اسقاط جنین ـ ش 9 ـ ص 9

[2]- وسایل الشیعه ـ ج19 ـ ص 15 ـ

[3]- وسائل فقهی ص250 ـ ( علامه محمد تقی جعفری) ـ بررسی احكام فقهی و حقوقی سقط جنین ( فصلنامه دیدگاههای حقوقی ) ص9 ـ

[4]- وسایل الشیعه ، ج19 ، ص19 ، ص242 ـ تهذیب الاحكام ، ج10 ، ص332 ـ منلانیصره الفقیهج5 ،ص537 .