پایان نامه بهینه و ایمن سازی سیستم حمل و نقل همگانی معابر شهری برای استفاده نابینایان

پایان نامه بهینه و ایمن سازی سیستم حمل و نقل همگانی معابر شهری برای استفاده نابینایان

چکیده

نابینایان بعنوان بخشی از معلولین در هر جامعه ای دارای حقوق مشخصی همانند سایر افراد جامعه هستند که این حقوق باید توسط دیگران محترم شمرده شود و یکی از این حقوق ،حق استفاده از معابر شهری و وسایل حمل ونقل همگانی است .

در این تحقیق سعی براین بوده که به مسائل و مشکلات سفرنابینایان پرداخته شود و در این راستا در ابتدا به تاریخچه توانبخشی به نابینایان در سایر کشورها و ایران اشاره شده وبا تعریف صورت مسئله به مشکلات حرکتی این عزیزان در سطح شهرها واستفاده ایشان از وسایل حمل و نقل همگانی پرداخته شده است .

مشکلات موجود بر سرراه نابینایان در کشورمان ونیز آمارهای موجود وهمچنین آیین نامه های موجود در باره عبور ومرور نابینایان مبحث بعدی است که مورد بررسی قرار گرفته است .

سپس مروری بر راهکارهای بکارگرفته شده در سایر کشورها و فن آوریهای نوین ارائه شده در کشورهای پیشرفته صورت گرفته و سعی شده جدیدترین دستاوردها در این زمینه مورد بررسی قرار گیرد. 

مقدمه

در ابتدا پروردگار مهربان را به خاطر نعمات بیکرانش که به ما عطا نموده سپاس می گویم و آرزوی سلامت برای همه آحاد مردم را دارم .

بطور حتم ما احساسی را که یک نابینا درباره عدم توانایی دید خود دارد نمی توانیم درک نماییم ، بینایی یکی از مهمترین نعمتهایی است که خداوند به بندگانش ارزانی داشته است و در سایه آن به انسان قدرت شناخت جهان هستی بطور ملموس و نیز حرکت ومقابله در برابرخطرات را عطا نموده است .

نابینایان را شاید بتوان مظلوم ترین قشر معلولین ودر واقع کل جامعه دانست که بواسطه این معلولیت درانجام مهمترین فعالیتهای اجتماعی با مشکل مواجه هستند . 

راهنمای بینا

هدف حرکت نمودن به طریق ایمن و صحیح در محیط های متفاوت و تحت شرایط گوناگون با همراهی شخص بینااست .

ایفای نقش فعال در حین حرکت و تکیه بر عادی نشان دادن حرکت با استفاده از ایما و اشاره های غیرلفظی است .

بهبود مهارت ها و آمادگیهای لازم برای کسب آگاهی حرکتی و حرکت به نحوی موزون و جهت یابی صحیح برای حرکت به طور مستقل ، تعبیرو تفسیر و بکارگیری ایما و اشاره های معرفی شده از جانب راهنما و اطلاعاتی از محیط اطراف .

داشتن آگاهی کافی از راهنمای بینا، به منظوری که او در هر موقعیتی بتواند فردی که قصد دارد به عنوان راهنمای بینا به او کمک کند را هدایت نموده و تصویر مردم پسندی، ایجاد نماید. 

فن مورب نگه داشتن عصا

هدف ، توانا نمودن توانخواه برای حرکت اساسی به نحوی مستقل ، و ایمن در محیطهای داخلی آشنااست .

دست بر محل گرفتن عصا ،قرار می گیرد و کف دست روی آن قرار داده می شود و انگشتان در اطراف محل گرفتن عصا خم می شود .

انگشت شست کشیده روی آن قرار می گیرد ،به نحوی که رو به طرف میله عصا قرار گیرد .

مشکلات شهری نابینایان

 با توجه به تفاوت عمده ای که نابینا از لحاظ جسمی وتوانایی حرکتی به دلیل فقدان بینایی دارد و اینکه بنیاد تمامی خدمات و نظام زندگی جامعه به گونه ای است که دیدن پایه و اساس آن است نابینا ناچار از انطباق خود با این وضعیت است . بنابراین او باید مانند بینایان در محیط های شهری و یا معماری حضور داشته باشد بدون آنکه ابزار لازم آن را در اختیار داشته باشد یا برای او حداقل امکانات و یا مناسب سازی انجام شده باشد. در اینجا به ذکر چندنمونه از این مشکلات می پردازیم تا ذهن خواننده را بر لزوم بررسی احساس و ادراک نابینا در طراحی معماری و شهرسازی آشنا کنیم . 

فهرست مطالب

عنوان                                                                        صفحه

چکیده                                                                         1

مقدمه                                                                         2 

فصل اول : تعریف مساله و هدف از مطالعه

١-١- تعریف مساله و هدف از مطالعه                             3

١-٢- تاریخچه                                                             3

١-٣- اولین عصای سفید                                                5

١-٤- تحرک وجهت یابی                                               10

١-٥- جهت یابی                                                           11

١-٥-١- هدف از جهت یابی                                           11

١-٥-٢- پیش نیازها                                                                   11

١- ٦- سطح آمادگی جسمی و ذهنی کارورز                     12

١- ٧- اصول کلی در جهت یابی                                     12

١- ٧-١- فرآیند شناختی                                                 13

١- ٧-١-١- علائم راهنما                                               14

١- ٧-١-٢- نشانه ها                                                     15

١- ٧-١-٣-  نظام های شماره گذاری داخل ساختمان                       ١٥

١- ٧-١-٤- نظام های شماره گذاری خارج از ساختمانها                      ١٦

١- ٧-١-٥- روش اندازه گیری برای پیدا کردن ساختمان                     ١٦

١- ٧-١-٦- جهت های جغرافیایی                                 ١٧

١- ٧-١-٦-١- شروط لازم                                     ١٨

١- ٧-١-٧- خودآشناسازی                                      ١٨

١- ٨- راهنمای بینا                                          ١٨

١- ٩- فن مورب نگه داشتن عصا                                   ١٩

١- ١٠- فن مورب نگه داشتن عصا هنگام ردیابی                         ٢١

١- ١٠-١- روش اصلی                                          ٢١

١- ١٠-١-١- شیوه عمل                                        ٢١

١- ١٠-٢- ملاحظات کلی                                      ٢٢ 

فصل دوم : مروری بر مطالعات انجام شده

مقدمه                                                    ٢٤

٢-١- مشکلات شهری نابینایان                                    ٢٤

٢-٢- حس شنوایی مهمترین عامل ادراکی نابینا از محیط                     ٢٦

٢-٣- تصویرسازی شنیداری و تحرک وجهت یابی نابینایان                    ٢٧

٢-٤-  طراحی محیط شهری برای نابینایان وبررسی محدودیت ها                ٢٧

٢-٤-١- علائم هشداردهنده                                     ٢٩

٢-٤-٢- نوارهای هدایت کننده                                     ٢٩

٢-٤-٣- علائم اطلاع دهنده                                     ٣٠

٢-٤-٣-١- تابلوها                                           ٣٠

٢-٥- ضوابط شهرسازی                                         ٣٢

٢-٥-١- مناسب سازی فضاهای شهری                                ٣٢

٢-٥-١-١- کفسازی                                          ٣٢

٢-٥-١-٢- پیش آمدگی عناصر                                    ٣٢

٢-٥-١-٣- مبلمان شهری                                      ٣٢

٢-٥-١-٤- محل گذر از عرض خیابان                                ٣٣

٢-٥-١-٥- توصیه ها                                          ٣٣

٢-٥-٢- فضاهای دسترسی به ساختمان                               ٣٣

٢-٥-٣- ورودی ساختمانها                                      ٣٤

٢-٦- تکنیکها و پشتیبانی های سفر                                 ٣٤

٢-٧- سیستم GIS.GPS                                      ٣٥ 

فصل سوم : مشکلات نابینایان کشور از نگاه آمار

مقدمه                                                    ٣٨

٣-١- سازمان بهزیستی                                                               39

٣-١-١- معاونت امور توانبخشی سازمان بهزیستی                         ٤١

٣-١-١-١-خدمات توانبخشی                                                       41

٣-٢- تسهیلات پیاده روی                                      ٤٣

٣-٢-١- علائم بساوایی در سطح پیاده رو                              ٤٤

٣-٢-٢- علائم بساوایی                                                               46

٣-٢-٣- خوانایی تابلوها                                         ٤٨

٣-٢-٤- نوارهای بساوایی راهنما                                   ٥٠

٣-٢-٥- انتخاب متوسط روشنایی لازم                                ٥١

٣-٣- ضوابط و مقررات شهرسازی مصوب سال ٦٨ بازبینی شده درسال ٧٨           ٥٢

٣-٣-١- ضوابط طراحی فضاهای شهری                               ٥٢

٣-٣-١-١- پیاده رو                                          ٥٢

٣-٣-١-٢- پلهای ارتباطی بین پیاده رو و سواره رو                       ٥٣

٣-٣-١-٣- شیبراهه جدول                                      ٥٤

٣-٣-١-٤- محل عبورعابرپیاده در سواره رو                            ٥٥

٣-٣-١-٥- ایستگاهها                                          ٥٥

٣-٣-٢- ضوابط مناسب سازی فضای شهری موجود                       ٥٦

٣-٣-٢-١- پیاده ر وهای موجود                                   ٥٦

٣-٣-٢-٢- پلهای ارتباطی بین پیاده رو و سواره روموجود                     ٥٧

٣-٣-٢-٣- محل خط کشی عابر پیاده                                ٥٧

٣-٣-٢-٤-ضوابط توصیه ای مناسب سازی محیط شهری موجودبرای افراد معلول      ٥٨

٣-٣-٣- عناصر مشترک در کلیه ساختمانهای عمومی                     58

٣-٣-٣-١- راه پله                                                                     58

٣-٣-٣-٢- میله های دستگرد                                                      58

٣-٣-٣-٣- علائم                                                                      60

فصل چهارم : معرفی فن آوریهای نوین در سایر کشورها

مقدمه                                                    ٦١

٤-١- نحوه سفر افراد نابینا و دارای مشکلات بینایی                       ٦٢

٤-١-١- انتخابهای مختلف                                      ٦٢

٤-١-١-١- راهنمای دید                                        ٦٢

٤-١-١-٢- عصای سفید بلند                                     ٦٣

٤-١-١-٣- سگ راهنما                                         ٦٣

٤-١-١-٤- بدون کمک                                        ٦٤

٤-٢- آموزش جهت یابی و تحرک                                 ٦٤

٤-٣- عبور افراد نابینا یا دارای ضعف بینایی از عرض خیابان                  ٦٤

٤-٣-١- تکنیکهای قدیمی                                                         64

٤-٣-٢- پیدانمودن خیابان                                      ٦٤

٤-٣-٣- شناسایی خیابان                                        ٦٥

٤-٣-٤- تحلیل وضع هندسی تقاطع                                ٦٥

٤-٣-٥- تحلیل سیستم کنترل ترافیک                                ٦٥

٤-٣-٦- تعیین فاصله زمانی عبور                                   ٦٦

٤-٣-٧- باقی ماندن در مسیر مستقیم عبوری                           ٦٦

٤-٤- مصوبات کنفرانس جابجایی و حمل ونقل انجمن اروپایی نابینایان            ٦٧

٤-٥- تبدیل عصای نابینایان به ابر عصا                                ٦٩

٤-٦- دکمه فشاری                                          ٦٩

٤-٦-١- انواع دکمه فشاری موجود برای نابینایان                         ٧٠

٤-٦-١-١- دکمه فشاری عابر تیپ آبی وی آر                           ٧٠

٤-٦-١-٢- دکمه فشاری عابر تیپ آ اس بی وی                          ٧١

٤-٦-١-٣- دکمه فشاری عابر تیپ آبی آر                              ٧١

٤-٦-١-٤- مولد صدای تیپ بی ال آ-١                               ٧١

٤-٦-١-٥- مولد صدای تیپ اس جی-١                                   ٧٢

٤-٦-١-٦- توصیه های ایمنی در استفاده از دکمه فشاری                 72 

٤-٧- کمک های سفر الکترونیک برای نابینایان                           ٧٣

٤-٨- کمربند هادی ، کمک سفر سفر کامپیوتری برای نابینایان                 ٧٤

٤-٨-١- وجه راهنما                                          ٧٥

٤-٨-٢- وجه تصویری                                          ٧٥

٤-٩- انجمن جهانی مدارس پرورش سگ برای نابینایان                      ٧٨

٤-١٠- اسبهای مینیاتوری، جایگزین مناسب                            ٨٠

٤-١٠-١- نحوه آموزش اسبها                                     ٨٢

٤-١١- علائم دسترسی پیاده                                     ٨٢

٤-١٢- علائم شنیداری مادون قرمز کنترل از راه دور                      ٨٣

٤-١٣- سیستمهای مبتنی بر گیرنده                                 ٨٦

٤-١٤- نشانه حرکت                                          ٨٦

٤-١٥- اطلاعات بساوایی لرزشی                                   ٨٧

٤-١٥- -کاربردها                                           ٨٧

٤-١٦- انواع علائم دسترسی پیاده                                   ٨٧

٤-١٦-١- ابزار نصب شده بالاسری                                 ٨٨

٤-١٦-٢- دکمه فشاری یکپارچه                                   ٨٨

٤-١٦-٣- صفحه لرزاننده                                        ٨٩

٤-١٦-٤- مستقر بردریافت کننده                                   ٩٠

٤-١٧- سیستم هادی کامپیوتری همراه نقشه برای نابینایان                  ٩٠

٤-١٨- سطوح آگاه کننده حسی                                     ٩٢

٤-١٨-١- لزوم وجود این سطوح                                   ٩٣

٤-١٨- -خصوصیات                                          ٩٣

٤-١٨-٣- تحقیقات انجام شده                                     ٩٤

٤-١٨-٤- توصیه ها                                          ٩٥

٤-١٩- امتیاز سفر برای نابینایان                                    ٩٦

٤-٢٠- حمل ونقل عمومی ، محرومیت افراد نابینا                         ٩٦

٤-٢١- حمل و نقل عمومی سهل الوصول                              ٩٧

٤-٢٢- ایستگاههای حمل و نقل عمومی                               ١٠٠

٤-٢٣- حمل و نقل عمومی و اتوبوسها                                ١٠١

٤-٢٣-١- یافتن و تشخیص ایستگاه اتوبوس                                   101

٤-٢٤- خواندن برنامه زمانی اتوبوسها                                ١٠٣

٤-٢٤-١- فن آوریهای جدید                                     ١٠٣

٤-٢٥- صدای بوق برای مسافرین نابینا در ایستگاههای اتوبوس                 ١٠٥

٤-٢٦- سوار شدن اتوبوس                                      ١٠٥

٤-٢٧- مسافرت هوایی برای افراد نابینا یا دارای ضعف بینایی                 ١٠٦

٤-٢٨- دسترسی آسانتر به مترو                                     ١٠٧

٤-٢٨- -ایستگاههای دسترسی                                    ١٠٨

٤-٢٨-٢- مترو ، پله برقی ، آسانسور                                ١٠٩ 

فصل پنجم اقدامات انجام شده و راهکارهای اجرایی در کشور

مقدمه                                                    ١١١

٥-١- نابینایان و فضاهای شهری                                   ١١١

٥-٢- مناسب سازی فضاهای شهری برای جانبازان و معلولین                 ١١٣

٥-٣- اقدامات انجام شده توسط شهرداریها                              ١١٥

فصل ششم : ارائه مدل پیشنهادی و پردازش آماری

مقدمه                                                                                                      ١١٩

٦-١- جامعه آماری منتخب                                      ١١٩

٦-٢- مقیاس اندازه گیری شاخص ها و اندازه گیری یک شاخص کیفی بصورت کمی   ١٢١

٦-٢-١- بی مقیاس کردن                                      ١٢٢

٦-٢-٢- مدل سازی و ارائه مدل بهینه                                     ١٢٣

٦-٢-٢-١- ارزیابی و بررسی مدلهای چند شاخصه                                                ١٢٣

٦-٣- نظرسنجی نمونه درباره علائم عابر پیاده قابل دسترسی                     ١٢٩

٦-٤- روش نظر سنجی                                                       ١٣٠

٦-٥- پیامهای علامت عبور                                     ١٣٣

٦-٦- پیامهای دکمه فشاری                                     ١٣٦

٦-٧- تقاضاهای خاص                                                ١٣٨

٦-٨- خط کشیهای زاویه دار                                     ١٤١

٦-٩- خط کشی تا جزیره میانی                                                    ١٤٣

٦-١٠- خط کشیهای منتهی به جزایر جداکننده                           ١٤٣

٦-١١- خط کشیها در ٣ راهی                                                   144

٦-١٢- تاخیر دکمه فشاری                                                        145 

فصل هفتم : نتایج و پیشنهادات حاصل از مطالعه

نتایج و پیشنهادات                                                             ١٤٨

پیوست ١                                                  ١٥١

پیوست ٢                                                 ١٥٢

پیوست ٣                                                 ١٨٠

فهرست منابع فارسی                                           ١٨٦

فهرست منابع غیر فارسی                                                            187

فهرست سایتها                                                                           188

فهرست نامها                                                                            189

چکیده انگلیسی                                                 ١٩٢

تحلیل برخی از "پیوست های نرم افزاری" احتیاج به ویرایش یا بازنویسی دارند (جهت اطلاع)