پایان نامه بررسی اپیدرمی و اکولوژی ویروس ها

مقدمه

به منظور تبدیل اطلاعات گلخانه ای و آزمایشگاهی موجود در مورد ویروسها به یک تصویر کلی از طبیعت آن‌ها یعنی اکولوژی ( از وازه یونانی Oikos یعنی خانه وLogos به معنی سخنرانی )، که همیشه متغیر است نیاز داریم.

ویروسهای گیاهی برای بقاء باید دارای : (1) یک یا چند گونه گیاهی میزبان برای افزایش؛ (2) روشی مؤثر برای انتشار و ایجاد آلودگی در گیاهان میزبان جدید و ( 3) ذخیره ای از گیاهان میزبان مناسب سالم به منظور انتشار بیماری باشند.موقعیت واقعی هر ویروس معین در یک محل خاص یا در مقیاس جهانی، نتیجه برهمکنشهای پیچیده بین بسیاری از عوامل فیزیکی و بیولوژیکی خواهد بود(شکل1، پائین صفحه) درک و شناخت اکولوژی یک ویروس در یک محصول و محل معین، جهت توسعه روشهای مناسب برای کنترل بیماری ویروسی لازم و ضروری است. همانند اغلب پارازیت‌های اجباری، عوامل اکولوژیکی عمده ای که باید در نظر گرفته شوند، بیشتر شامل همان روشهایی است که موجب انتشار ویروس از گیاهی به گیاه دیگر شده و نیز راه‌هایی است که سایر عوامل روی انتشار ویروس تأثیر می‌گذارند.

اکولوژی ویروس‌ها

اثری که ویروس‌ها می‌توانند در گیاهان به جای بگذارند با مشخصات زیست شناسی آن‌ها، معمولاً روابط ناقلی و اختصاصی بودن میزبان، تعیین می‌شود. ویروس‌ها و حتی نژادهای ویروسی ممکن است از نظر تهاجم و بیماریزایی تفاوت فاحشی داشته باشند و حتی ویروس‌هایی که باعث بیماریهای مشابه می‌شوند از نظر اکولوژی ممکن است کاملاً متفاوت باشند. بنابراین تشخیص دقیق نیازمند تحقیق روی اکولوژی و اپیدمیولوژی و کنترل نهایی ویروس می‌باشد. ویروس‌ها به طور فزاینده در همه جا در هر گونه گیاهی از قارچ، جلبک‌ها و سرو‌ها گرفته تا تمامی انواع گیاهان دانه دار کشف یا ظاهر می‌شوند.

میزان حرکت و انتشار در گیاهان میزبان

ویروسها یا نژادهای ویروسی که در گیاه میزبان و از محل آلودگی  به کندی حرکت می کنند، در مقایسه با ویروسهایی که دارای سرعت حرکت بیشتری هستند، از قدرت انتشار و بقای کمتری برخوردار می‌باشند.سرعت حرکت ویروس در گیاه مهم بوده و نسبت به طول عمرهر یک از گیاهان میزبان اندازه گیری می‌شود. ویروسهایی که درختچه‌ها و یا درختان ( با عمر طولانی ) را آلوده می‌کنند، در مقایسه با ویروسهایی که در گیاهان یکساله آلودگی ایجاد می‌کنند، می‌توانند با سرعت بسیار بسیار کمتری در میزبان خود حرکت کنند. همچنین ویروسهایی که قادرند به درون بذر حرکت کرده و در آنجا بقا یابند، در انتشار و بقای خود دارای مزیت مهمی می‌باشند.

ناقلین هوازاد

حشرات ناقلی که به صورت مکشی از عصاره گیاه تغذیه کرده و می‌توانند پرواز کنند و به خصوص شته‌ها، مهم ترین عوامل انتشار و بقای ویروسهای گیاهی می‌باشند. شکل و نحوه انتشار ویروس در محصول مورد نظر و میزان گسترش آن ، به عوامل بسیاری بستگی خواهد داشت که عبارتند از: (1) منبع مایه. منشأ مایه می‌تواند از بیرون محصول، تک بوته‌های بیمار داخل مزرعه و یا از بقایای محصول قبلی باشد؛ (2) میزان پتانسیل مایه موجود؛ (3) طبیعت و رفتار ناقل؛ برای مثال در شته‌ها، این که آیا افراد بالدار محصول را کلونیزه می‌کنند یا خیر؛ (4) آیا ویروس در ناقل خود به صورت ناپایا، نیمه پایا یا پایا است؛ (5) زمان فعال شدن ناقلین در مقایسه با دوره زندگی محصول و (6) شرایط آب و هوایی. 

ویروسهای خاکزاد

 ویروسهایی که ناقل آنها شناخته نشده است

TMV یکی از معدودترین ویروسهایی است که بدون کمک هر نوع ناقل شناخته شده، به میزبان زیادی در خاک انتقال پیدا می‌کند. پایداری این ویروس موجب دوام آن در بقایای گیاهی از فصلی به فصل دیگر می‌گردد. ویروسهایی مانند اعضای گروه Potexvirus و Tobamovirus که ناقل شناخته شده ای تدارند، در خاکهای اکوسیستم جنگلی آلمان گسترش یافته اند.

ویروسهای با ناقلین قارچی

مفاهیم اکولوژیکی انتقال با ناقلین قارچی، به روش حمل ویروس توسط قارچ بستگی دارد. ویروسهایی مثل ویروس موزاییک خاکزاد گندم، داخل‌هاگ‌های استراحتی
( پلاسمودیوفورومیست‌های ناقل ) حمل می‌شوند. در این‌هاگ‌ها ویروس می‌تواند به مدت چندین سال در خاکی که با هوا خشک شده باشد، دوام پیدا کند.

فهرست

مقدمه    2
نمودارها    2
اکولوژی ویروس‌ها    6
عوامل بیولوژیکی    8
1)خصوصیات ویروسها و گیاهان میزبان آنها    8
1-1 پایداری فیزیکی و غلظت نهایی ویروسها    8
1-2 میزان حرکت و انتشار در گیاهان میزبان    8
1-3 شدت بیماری    8
1-4 تغییرپذیری و انتخاب نژاد    9
1-5 دامنه میزبانی    9
2)انتشار    10
2-1 ناقلین هوازاد    10
2-2 ویروسهای خاکزاد    13
2-3 انتقال با بذر و گرده    15
2-4 انتقال بوسیله مهره داران    16
2-5 انتشاردر مسافتهای دور    16
3) منابع آلودگی    21
3-1 گیاهان زراعی    21
3-2 گیاهان وحشی    24
3-3 علفهای هرز و سایر میزبانهای واسط    24
3-3-1 علفهای هرز درون محصول    25
3-3-2 منابع مجاور محصول    26
3-3-3  منابع دور    27
3-4 منابع دیگرآلودگی    29
عملیات باغبانی و کشاورزی    30
1- عملیاتی که دارای اثرات موضعی است.    30
1-1 تاریخ کشت    30
1-2 تناوب زراعی    31
1-3 عملیات تهیه زمین و کا شت    32
1-4 اندازه مزرعه    32
1-5 اندازه گیاهان و تراکم کشت    32
1-6 همگن بودن گیاه زراعی    33
1-7 تأثیر گلخانه‌ها    33
1-8 عملیات گرده افشانی    34
1-9 نهالستان‌ها به عنوان منابع آلودگی    34
2- عملیاتی که دارای اثراتی در مقیاس بزرگ می‌باشند.    34
2-1 انتخاب گیاهان و اصلاح نبات    34
2-2 روش‌های پیوند زدن    34
2-3 کشت در مناطق دست نخورده    34
2-4 جا به جایی محصولات گیاهی به کشور‌های دور    34
2-5 اثر کشت تک محصولی یا تناوب کوتاه مدت بر ویروسها    35
نتیجه    37
عوامل فیزیکی    37
1) بارندگی    37
2) باد    38
3) دمای هوا    38
4) خاک    38
5) نقش تغییرات فصلی و آب و هوایی در توسعه اپیدمی‌ها    39
بقا در طول چرخه فصلی    40
اپیدمیولوژی    43
1- زمان    43
2- ویروس و میزبان    44
3- تعداد منابع آلودگی    46
4- نوع و تعداد ناقلین    46
5- مسافت    49
ارزیابی خطر و پیش‌بینی    53
ارزیابی احتمال خطر    53
پیش بینی    54
نتیجه گیری    60