جرم منازعه در حقوق کیفری ایران

جرم منازعه در حقوق کیفری ایران

چكیده

حفظ نظم اجتماعی و انسجام عمومی در گرو تعامل و نه تقابل رفتارهای اعضای جامعه با یكدیگر می باشد.قانونگذار در راستای ایجاد هماهنگی و تعامل چاره ای ندارد جز اینكه برهم زدن تعامل اجتماعی را با ضمانت اجراهایی مواجه كند. منازعه از آن دسته رفتارهایی است كه به شدت امنیت و احساس امنیت افراد جامعه را دستخوش نگرانی می كند ، به همین دلیل قانونگذار جمهوری اسلامی ایران نیز برای جلوگیری از بروز چنین پدیده های نابهنجار برای آن ضمانت اجرای كیفری در نظر گرفته است . سیر تقنین در حقوق كیفری ایران نشان می دهد كه رویكرد مقنن نسبت به جرم انگاری این رفتار از ثبات برخوردار نبوده و در یك برهه زمانی آن را جرم انگاری ، در زمانی دیگر آن را از سیاهه جرایم خارج كرده و مجددا در سال 1375 آن را بازجرم انگاری كرده است . منازعه جرمی است كه تحقق آن منوط به درگیری و زد و خورد بوده و در در گرو ارتكاب دیگر جرایم علیه تمامیت جسمانی می باشد و از این حیث باید آن را جرمی وابسته لحاظ كرد .

مفهوم شناسی

مفهوم لغوی منازعه : منازعه در لغت به معنای نزاع كردن و ستیزه كردن آمده است و كسی كه دست به چنین رفتاری می زند منازع به معنای نزاع كننده یا ستیز كننده نامیده شده است . ( معین ، 1387 ، ص 1052 )

مفهوم اصطلاحی منازعه : منازعه مصدر باب مفاعله و از ماده نزع و نزاع به معنای درگیری و زد و خورد است . ( حبیب زاده ، جعفری ، 1388 ، ص 236 ) و در نتیجه نیاز به اقدام متقابل دارد . ( گلدوزیان ،1386 ، ص 183 ) یعنی آنكه افراد حاضر در منازعه هم صدمه بزنند و هم صدمه ببینند . بنابراین اگر شخص الف با ب زد و خورد بكنند ، اولی ، دومی را بزند و دومی ، اولی را می گویند این دو نفر باهم منازعه كرده اند . (پاد ، 1385 ، ص 135 ) بدین ترتیب منازعه در صورتی محقق می شود كه عمل شركت كنندگان در نزاع طرفینی باشد . (زراعت ، 1387 ، ص 640 ) بنابراین اگر یك طرف ، طرف دیگر را مورد ضرب و شتم قرار داده و آن طرف حالت انفعالی داشته و عكس العملی از خود نشان ندهد نمی توان گفت منازعه شكل گرفته است .

مفهوم حقوقی منازعه : در مفهوم حقوقی ( حقوق كیفری ) منازعه را دیگر باید تحت عنوان جرم منازعه و نه صرف منازعه بررسی نمود ؛ چه آنكه رفتار وارد شده در قلمرو حقوق كیفری با عنوان جرم معرفی می شود و لذا شایسته است كه این رفتار ممنوعه با عنوان جرم ترسیم گردد . قانونگزار در معرفی جرم منازعه مثل رویه غالب خود در معرفی جرایم از ارائه تعریف صریح و روشن خودداری كرده و روش توصیف و تبیین را برگزیده است . طبق ماده 615 ق . م . ا كه در حال حاضر ركن قانونی جرم منازعه را تشكیل می دهد : « هرگاه عده ای با یكدیگر منازعه نمایندهریك از شركت كنندگان در نزاع حسب مورد به مجازات زیر محكوم می شوند :